جابجایی مایع گوش

جابجایی مایع گوش که به آن تکان خوردن مایع گوش یا بیماری BPPV نیز می گویند، باعث ایجاد سرگیجه های ناگهانی، شدید و کوتاه مدت در هنگام حرکت دادن سر می شود. حالاتی که باعث سرگیجه می شوند شامل غلت زدن در رختخواب، بلند شدن از رختخواب و بلند کردن سر برای نگاه کردن به سمت بالا می باشد. در واقع در جابجایی مایع گوش، شاهد ایجاد سرگیجه با حرکت سر خواهیم بود که کمتر از یک دقیقه بطول انجامیده و گاهی اوقات با حالت تهوع و عرق سرد همراه است.

مقدمه

جابجایی مایع گوش معمولاً باعث ایجاد دوره های شدید و مختصر سرگیجه یا سرگیجه با حرکت سر می شود، اغلب هنگام غلت زدن در رختخواب یا بیدار شدن در صبح شاهد این نوع سرگیجه هستیم. سرگیجه هنگام دراز کشیدن نیز یکی دیگر از نشانه های جابجایی مایع گوش می باشد. برخی از افراد نیز ممکن است بین دوره های سرگیجه احساس تهوع داشته باشند.

تکان خوردن مایع گوش زمانی اتفاق می‌افتد که کریستال‌های ریز موجود در گوش داخلی شکسته می‌شوند و به قسمت اشتباهی از سیستم تعادل در گوش داخلی می‌افتند و اعصابی را تحریک می‌کنند که چرخش سر را تشخیص می‌دهند. مغز این پیام را دریافت می کند که سر در حال چرخش است، اگرچه سر فقط کمی موقعیت خود را تغییر داده است. جابجایی مایع گوش شایع ترین علت سرگیجه است.

جابجایی مایع گوش ممکن است بدون دلیل خاصی اتفاق بیفتد. هنگام تکان خوردن مایع گوش ممکن است برای چند هفته حملات سرگیجه داشته باشید، که به دنبال آن یک دوره زمانی بدون هیچ علامتی دیده می شود. معمولاً جابجایی مایع گوش فقط در یک گوش اتفاق می افتد. نام‌های دیگر جابجایی مایع گوش عبارتند از: تکان خوردن مایع گوش، سرگیجه با حرکت سر، سرگیجه وضعیتی حمله ای خوش خیم و سرگیجه BPPV می باشد.

علائم تکان خوردن مایع گوش

فعالیت هایی که باعث بروز علائم جابجایی مایع گوش می شوند از فردی به فرد دیگر متفاوت است. بلند شدن از رختخواب یا غلت زدن در رختخواب حرکاتی هستند که اغلب باعث سرگیجه، گیجی، سبکی سر، عدم تعادل یا حالت تهوع می شوند. برخی از افراد وقتی سر خود را به بالا برمی گردانند تا به یک ارتفاعی نگاه کنند، احساس سرگیجه می کنند. علائم معمولاً متناوب هستند و برای چند هفته یا چند ماه در یک زمان متوقف می شوند و سپس برای مدت طولانی تر یا کوتاه تری عود می کنند.

علل جابجایی مایع گوش

در گوش داخلی مجموعه ای از کانال های پر از مایع وجود دارد که به آن ها مجاری نیم دایره ای گوش داخلی می گویند. این کانال ها در زوایای مختلف جهت گیری می کنند. هنگامی که سر حرکت می کند، جریان مایع درون این کانال ها به مغز می گوید که سر دقیقاً چقدر، با چه سرعتی و در چه جهتی حرکت کرده است.

آناتومی و فیزیولوژی علل جابجایی مایع گوش

تصور می‌شود که سرگیجه BPPV (جابجایی مایع گوش) به دلیل شل شدن کریستال‌های کربنات کلسیم (که به سنگریزه های گوش معروف هستند) و ورود آنها به در داخل این کانال ها ایجاد می‌شود. معمولاً این سنگریزه ها در مکان های مخصوصی در سایر ساختارهای گوش داخلی (ساکول و اوتریکول) وجود دارند. عواملی همچون ضربه به سر، کمبود ویتامین D و عوامل ژنتیکی  ممکن است به “سنگریزه های کربنات کلسیم” اجازه می دهند تا وارد کانال های پر از مایع گوش داخلی که حرکات چرخشی سر را تشخیص می دهند، شده و باعث ایجاد سرگیجه با حرکت سر شوند.

جابجایی مایع گوش می تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• آسیب به سر
• انحطاط قوام گوش داخلی به دلیل افزایش سن
• آسیب های ناشی از ناهنجاری های گوش داخلی

همچنین ارتباطی بین تکان خوردن مایع گوش و پوکی استخوان وجود دارد. با این حال، در تعداد زیادی از موارد، هیچ علت شناخته شده ای برای جابجایی مایع گوش وجود ندارد.

تشخیص جابجایی مایع گوش

تشخیص بیماری ممکن است بر اساس موارد زیر انجام شود:

• سابقه پزشکی شما
• پاسخ به سوالات مربوط به مدت زمان و شکل سرگیجه
• معاینه فیزیکی
• نتایج تست های ویژه تعادلی

یک شنوایی شناس با تجربه برای شناسایی جابجایی مایع گوش از آزمون ویژه ای به نام تست دیکس هالپایک استفاده می کند. در تست دیکس هالپایک، توجه به حرکات چشم ها در حین تست از اهمیت ویژه ای برخوردار است. زیرا فرد مبتلا به جابجایی مایع گوش در حین تست Dix-Hallpike دارای حرکات چشمی چرخشی و عمودی می باشد.

درمان تکان خوردن مایع گوش

انجام مانور درمانی سرگیجه جهت درمان تکان خوردن مایع گوش

جابجایی مایع گوش را می توان با مانور ساده ای که توسط یک شنوایی شناس انجام می شود، درمان کرد. برای درمان جابجایی مایع گوش هیچ گونه نیازی به طب سنتی، زالو درمانی و قرص و شربت نیست و تنها با انجام مانور درمانی فرد بهبود می یابد. گاهی اوقات استفاده کوتاه مدت از داروهای بیماری حرکت برای کنترل حالت تهوع حاصل از جابجایی مایع گوش مفید است.

جابجایی مایع گوش می تواند با گذشت زمان فروکش کند، اما مهم است که در مراحل اولیه برای جلوگیری از خطر افتادن، به دنبال مانور درمانی باشید. هدف این مانورهای درمانی این است که سنگریزه ها را از کانال نیم دایره ای گوش داخلی خارج کرده و به ناحیه ای از گوش داخلی منتقل کنند که دیگر باعث سرگیجه نمی شوند. گاهی اوقات ممکن است شنوایی شناس بعد از انجام مانور درمانی، تمریناتی را برای انجام بیمار در منزل، آموزش دهد.